رنگ ضد حریق چیست و چقدر در اطفا حریق تاثیر دارد؟
آتش‌سوزی، حادثه‌ای است که هیچ‌کس دوست ندارد آن را در طول زندگی خود تجربه کند. به‌همین‌دلیل، راه‌های مختلفی برای مقابله و جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی احتمالی در محل زندگی و کار به وجود آمده‌اند. رنگ ضد حریق و به‌کاربردن در ضد حریق در ساختمان، تنها دو مورد از این راهکارها به شمار می‌روند که در عین سادگی، نقش قابل توجهی در مسیر مبارزه با آتش‌سوزی دارند. در این مقاله می‌خواهیم شما را با رنگ‌های ضدحریق بیشتر آشنا کنیم و به‌میزان کارایی آن‌ها در زمان حادثه پی ببریم. با ما همراه باشید.
رنگ ضد حریق چیست؟
رنگ ضد حریق که از آن با نام رنگ نسوز و رنگ ضدحرارت هم یاد می‌کنند رنگی است که از آن برای جلوگیری از گسترش شعله‌های آتش هنگام حریق استفاده می‌شود. این رنگ‌ها می‌توانند بسته به نوع و کیفیتشان بین 30 تا 120 دقیقه در برابر حرارت آتش‌سوزی مقاومت کنند. نکته جالب اینکه می‌توان از رنگ‌های ضدحریق به‌عنوان روکش نهایی برای دیوار هم استفاده کرد؛ زیرا جلوه زیبایی دارد. به زبان ساده، می‌توان رنگ‌های نسوز را پیش و پس‌از عملیاتِ ساختِ بنا، روی سطوح موردنظر به‌کار گرفت.
رنگ ضد حریق چگونه جلوی آتش‌سوزی را می‌گیرد؟
اگر با مثلث آتش آشنا باشید می‌دانید که اجزای تشکیل‌دهنده آن را اکسیژن، گرما و سوخت می‌سازند. این سه عنصر در کنار هم بسیار قدرتمند هستند و بیشترین خسارت را به ساختمان وارد می‌کنند. در این میان، رنگ نسوزی که روی دیوارها، در ضد حریق و تمام سطوح داخلی ساختمان کار می‌شود، با تمرکز بر حذف یکی از پایه‌های این مثلث؛ یعنی سوخت، از گسترش آتش جلوگیری می‌کند.
شیوه مقاومت این رنگ در برابر آتش به‌این‌ترتیب است که گرمای شعله‌های آتش با ایجاد فعلوانفعالات شیمیایی، باعث آزادسازی نوعی گاز خاموش‌کننده می‌گردد. ازطرف‌دیگر، وقتی گرمای آتش به سطح رنگ نسوز برخورد می‌کند، در طول چند واکنش شیمیایی آن را به سطحی شبیه به فوم پف‌کرده مبدل می‌سازد که سدی در برابر گسترش آتش‌سوزی به وجود می‌آورد. همین فعلوانفعالات شیمیایی کوچک روی سطوحی که با رنگ‌های نسوز پوشانده شده‌اند، به آتش‌نشان‌ها فرصت بیشتری برای مدیریت آتش‌سوزی و به افراد حاضر در محل، زمان بیشتری برای فرار می‌دهند.
رنگ نسوز چه مزیت‌هایی دارد؟
بیایید نگاهی به مزیت‌های رنگ نسوز بیندازیم تا با ویژگی‌های آن بیشتر آشنا شویم.
- جلوگیری از گسترش آتش و کاهش معنادار خسارات مالی و جانی؛
- اشغال کمترین فضا در حد چند میکرون روی سطوح اجرا شده؛
- حفظ ظرافت ظاهری سطح؛
- امکان استفاده به‌عنوان پوشش نهایی کار؛
- ترمیم آسان بخش‌های آسیب‌دیده که قبلاً رنگ نسوز داشتند؛
- عدم انتشار گازهای سمّی هنگام قرارگرفتن در معرض آتش و حرارت؛
- قابل‌استفاده در محیط‌های بهداشتی.
انواع رنگ ضد حریق کدام‌اند؟
رنگ‌های نسوز در حالت کلی به چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. در ادامه، این دسته‌بندی‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.
رنگ نسوز بر پایۀ آب
این نوع رنگ‌ها علاوه‌بر خاصیت مقاومت در برابر آتش، سازگار با محیط‌زیست هستند و هنگام اجرا بوی بسیار کمتری دارند. از این گذشته، هزینه آن‌ها هم پایین است. نکتۀ منفی در مورد رنگ‌های نسوز بر پایه آب، مقاومت پایین آن‌ها در برابر رطوبت و سرما به شمار می‌رود. این موضوع باعث می‌شود که برای اجرا در محیط‌های سرد، مرطوب و خارج از ساختمان مناسب نباشند. ناگفته نماند که گاهی برای رسیدن به ضخامت مناسب باید چندین لایه رنگ روی سطوح مورد نظر اجرا شود. سطح به‌دست‌آمده پس‌از رنگ‌آمیزی، سوراخ‌های بسیار ریزی دارد و چندان یکدست نیست.
رنگ نسوز پایه حلّال
این نوع رنگ‌ها خیلی سریع‌تر از دیگر رنگ‌های نسوز خشک می‌شوند و سطح صاف و یکدستی را تحویل می‌دهند. رنگ ضد حریق پایه حلّال در برابر تغییرات دمایی و رطوبت، مقاومت بیشتری دارد و مناسب مکان‌هایی است که در برابر حرارت مستقیم قرار نمی‌گیرند.
رنگ نسوز پایه آپوکسی
از این نوع رنگ‌های ضدحرارت در محیط‌های خاص‌تر مانند صنایع دریایی، کارخانه‌های مواد شیمیایی و اتاق‌های سرور استفاده می‌شود. سطح مقاومت رنگ‌های نسوز پایه آپوکسی در برابر آتش بسیار زیاد است. هزینۀ اجرای این رنگ در مقایسه با رنگ نسوز پایه آب به‌دلیل نیاز به تخصص در اجرا و تجهیزات خاص، بالاتر است و به سرمایه بیشتری هم نیاز دارد.
رنگ نسوز پایه هیبریدی
این رنگ‌ها که از فنّاوری جدیدتری برخوردار هستند این امکان را فراهم کرده‌اند که بدون کاهش کیفیت رنگ، لایۀ اجرایی آن نازک‌تر شود و مقاومت آن در برابر آتش افزایش یابد. می‌توان از آن در محیط‌های داخلی و خارجی استفاده کرد. این رنگ‌ها ضدآب هم هستند.
رنگ نسوز نانو
رنگ‌های نانوی نسوز پاسخی نسبتاً جدید به تقاضای صنعت ساختمان‌سازی برای به‌دست‌آوردن پوششی نسوز، ایمن، سازگار با محیط زیست و کمترین میزان سمّی‌بودن برای انسان‌ها هستند. این رنگ‌ها، دوام، استحکام و مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند و هنگام قرارگیری در معرض گرما و آتش تا 50 برابر دچار افزایش حجم می‌گردند. رنگ نسوز نانو، تا 90 دقیقه در برابر گسترش آتش مقاومت می‌کند.
رنگ ضد حریق روی چه بسترهایی قابل‌اجرا است؟
رنگ‌های نسوز را می‌توان روی طیف گسترده‌ای از مصالح ساختمانی به اجرا درآورد. ازاین‌دست می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- انواع چوب‌های نرم و سخت؛
- تخته‌های MDF؛
- نئوپان؛
- ورق‌های ملامینه؛
- آجر؛
- سنگ؛
- سطوح پوشیده با مقوا؛
- انواع فلز؛
- بتن؛
- گچ و کناف؛
- سطوح رنگ‌آمیزی‌شده؛
- سطح‌های بدون رنگ؛
- کف‌پوش‌ها؛
- روکش بام؛
- درها.
رنگ ضد حریق چگونه اجرا می‌شود؟
شیوۀ اجرای رنگ‌های نسوز بستگی مستقیمی به محل اجرا و نوع رنگی که برای آن در نظر گرفته‌ایم دارد. ولی در حالت کلی مراحل اجرای آن به شرح زیر هستند.
- پیش‌از آغاز رنگ‌آمیزی باید سطح موردنظر را از هرگونه آلودگی تمیز کنید؛
- رنگ را آماده کنید و برای یکدست‌شدن، آن را به‌خوبی هم بزنید؛
- با استفاده از قلم‌مو، پیستولۀ رنگ‌پاش یا هر ابزار مناسب دیگر، رنگ را به سطوح موردنظر انتقال دهید؛
- مراقب دمای محیط باشید و آن را بین بازه 10 تا 40 درجه نگه دارید؛
- هنگام رنگ‌آمیزی از دستکش، ماسک، عینک و لباس محافظ استفاده کنید.
